Ραγδαίες εξελίξεις, με δυνητικά καταλυτικές
επιπτώσεις (που ωστόσο μένει να φανεί εάν θα αποδώσουν καρπούς στην
πράξη και προς ποια κατεύθυνση), δείχνουν να δρομολογούνται πλέον στο
μέτωπο της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, με άξονα την
επαναπροσέγγιση Ρωσίας-Τουρκίας.
Οι ρωσικός στόλος έχει βέβαια ενισχύσει εδώ και καιρό την παρουσία του στη Μεσόγειο. Τα επερχόμενα ναυτικά γυμνάσια ωστόσο, ως επίδειξη ισχύος, προφανώς δεν έρχονται σε μια τυχαία χρονικά στιγμή. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι οι Ρώσοι έχουν προγραμματίσει για τις ίδιες ημέρες ανάλογα γυμνάσια σε Κασπία και Μαύρη Θάλασσα.
Αυτές που εντυπωσιάζουν ωστόσο ακόμη περισσότερο είναι οι κινήσεις της Τουρκίας. Μιλώντας χθες στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου στη Μόσχα, ο Τούρκος πρεσβευτής στη Ρωσία, Ουμίτ Γιαρντίμ, έριξε «βόμβα» όταν δήλωσε πως... η Αγκυρα «θέλει η υπάρχουσα πολιτική ηγεσία της Συρίας να πάρει μέρος στη διαπραγματευτική διαδικασία» για το μέλλον της χώρας.
«Το παράθυρο»
Με άλλα λόγια, αυτό που έκανε ο Τούρκος διπλωμάτης ήταν να ανοίξει το παράθυρο για την (ενδεχομένως προσωρινή ή μεταβατική) αποδοχή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ από την Αγκυρα.
Η κίνηση συνιστά προφανώς μεγάλη «κωλοτούμπα», με δεδομένο ότι η Τουρκία είχε οικοδομήσει ολόκληρη τη στρατηγική της τα τελευταία χρόνια γύρω από την αντίθεσή της στον Ασαντ, λειτουργώντας ως ο μεγαλύτερος εχθρός του Σύρου προέδρου στο εξωτερικό.
Οι Τούρκοι βέβαια (ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου εν προκειμένω) εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι μια πολιτική μετάβαση στη Συρία με τον Ασαντ να παραμένει στην εξουσία δεν μπορεί να είναι αποδεκτή. Αυτό που είναι ωστόσο αποδεκτό από την άλλη και πλέον συζητιέται, είναι το ενδεχόμενο κοινών ρωσοτουρκικών επιχειρήσεων στη Συρία ενάντια στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους (άλλη μία «κωλοτούμπα» εκ μέρους της Αγκυρας).
Από τη θεωρία των διαπραγματεύσεων βέβαια, έως την πράξη των πολεμικών επιχειρήσεων, η απόσταση είναι μεγάλη. Γίνεται μάλιστα ακόμη μεγαλύτερη ειδικά στην περίπτωση της Τουρκίας η οποία δεν φημίζεται άλλωστε για την αξιοπιστία ή το αμετακίνητο των θέσεών της.
Οι αλλαγές στην τουρκική ρητορική ωστόσο, εάν καταδεικνύουν κάτι, αυτό είναι την τάση αλλαγής των διεθνών ισορροπιών σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονική στιγμή (Προσφυγικό, Συρία κ.ά.).
Οπως και να το προσεγγίσει κανείς (είτε ως επικοινωνιακό πυροτέχνημα είτε ως κάτι βαθύτερο), προκαλεί ανησυχία το γεγονός ότι ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ (βλέπε Τουρκία) συγκροτεί πλέον μέτωπο με τη Ρωσία (τον μεγαλύτερο θεωρητικά «εχθρό» του ΝΑΤΟ) ενάντια σε ΗΠΑ και Ευρώπη. «Δεν έχει δικαίωμα το ΝΑΤΟ να μας υπαγορεύει τους όρους του, και να μας λέει ποιον θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να συναντούμε και με ποιον να επικοινωνούμε», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες από τη Μόσχα ο Τούρκος πρεσβευτής στη Ρωσία, στέλνοντας το δικό του μήνυμα προς τη Δύση.
Η στόχευση
Είναι προφανές ότι Πούτιν και Ερντογάν προσεγγίζουν τη ρωσοτουρκική «συμφιλίωση» με διαφορετική στόχευση ο καθένας. Ο Πούτιν ως «αντίποινα» στο ΝΑΤΟ (και λιγότερο στην ΕΕ).
Ο Ερντογάν από την άλλη ως διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι σε Ευρωπαίους (για την κατάργηση της βίζας, τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας κ.ά.) και Αμερικανούς (για την έκδοση Γκιουλέν, τη απόσυρση της στήριξης προς τους Κούρδους της Συρίας κ.ά.).
Η προσέγγιση Μόσχας και Αγκυρας έχει τα χαρακτηριστικά λυκοφιλίας. Ακόμη κι έτσι ωστόσο, η εν λόγω λυκοφιλία προκαλεί μεγάλο προβληματισμό στη Δύση.
Πάνω στον όποιο προβληματισμό έρχονται μάλιστα να ρίξουν τη σκιά τους και διάφορες άλλες τελευταίες εξελίξεις προερχόμενες από το μέτωπο Ευρώπης-Τουρκίας, όπως είναι για παράδειγμα: η (ενδεχομένως υποκινούμενη) αναβίωση των προσφυγικών ροών στο Αιγαίο, η επιχείρηση «πολιτικής αξιοποίησης» των τουρκικών μειονοτήτων που ζουν στο εξωτερικό από τον Ερντογάν (με κυρίαρχο το παράδειγμα της Γερμανίας), αλλά και το πανευρωπαϊκό πια κυνήγι για τον εντοπισμό και τη σύλληψη Τούρκων «τρομοκρατών - γκιουλενιστών».
Στο εν λόγω «κυνήγι» βρίσκεται μάλιστα μπλεγμένη πλέον και η Ελλάδα, με την υπόθεση των οχτώ στρατιωτικών (το επίσημο τουρκικό αίτημα για την έκδοση των οποίων αναμενόταν από... ώρα σε ώρα) αλλά και με την υπόθεση των δύο στρατιωτικών ακολούθων της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα που έχουν διαφύγει στην Ιταλία.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ