Πέμπτη, 12 Φεβ 2015 15:04
Αν κάποιος ψυχαναλυτής κατόρθωνε να προχωρήσει στην ψυχολογία των εθνών, βάσει της ιστορικής διαδρομής και της διαχρονικής πολιτικής του καθενός απ’ αυτά στον διάβα των αιώνων, δεν θα δυσκολευόταν να εντοπίσει τη συμπλεγματική γερμανική συμπεριφορά απέναντι σε οτιδήποτε το ελληνικό.
Τα βαρβαρικά φύλα
«Το έθνος προϋπάρχει του κράτους και εμπεριέχεται σε αυτό», σημείωνε ο ιστορικός και φιλόσοφος Χομπσμπάουμ στο Έθνη και εθνικισμός, με αφορμή τη γένεση των σύγχρονων ευρωπαϊκών κρατών τον 18ο αιώνα. Ένα απ’ αυτά ήταν και το γερμανικό, που απέκτησε κρατική υπόσταση το 1871, υπό το φάντασμα του Ναπολέοντα και τις ήττες των γερμανικών κρατιδίων από τον Κορσικανό αλλά και την άνοδο του γερμανικού εθνικισμού ως αποτέλεσμα των νικηφόρων πολέμων της Πρωσίας επί της Αυστρίας και στη συνέχεια επί της Γαλλίας. Ως έθνος, βέβαια, οι Γερμανοί προϋπήρχαν, καθώς επί αιώνες είχαν δημιουργήσει στους κόλπους της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συλλογική μνήμη και κοινή γλώσσα και πολιτιστική ταυτότητα.
Οι σύγχρονοι Γερμανοί αντλούν την ιστορική καταγωγή τους από τα γερμανικά - βαρβαρικά φύλα των μεγάλων μεταναστεύσεων του 4ου και του 5ου αιώνα. Πιεζόμενοι από άλλους λαούς, αυτοί οι νομαδικοί πληθυσμοί εγκατέλειπαν τους τόπους τους και εξέδραμαν προς την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη αλλά και τα Βαλκάνια. Οι Γότθοι ήταν οι πρώτοι Γερμανοί που ήρθαν σε επαφή με την Ελλάδα και τον ελληνικό πληθυσμό. Αν και ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό με πρωτοβουλία του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ουαλέντου, δανείστηκαν στοιχεία του ελληνικού αλφαβήτου για να ενισχύσουν το απλοϊκό δικό τους –η μετάφραση-αντιστοιχία του ελληνικού αλφαβήτου με το γοτθικό θεωρείται το παλαιότερο χειρόγραφο της γερμανικής φιλολογίας– και παρόλο που τους επιτράπηκε να εγκατασταθούν στην περιοχή της Βόρειας Βουλγαρίας, εκείνοι επαναστάτησαν κατά των Βυζαντινών. Περίπου μισό εκατομμύριο βάρβαροι πολεμιστές συνέτριψαν τις κατά πολύ λιγότερες αριθμητικά δυνάμεις της Αυτοκρατορίας στη μάχη της Αδριανούπολης το 378, στην οποία σκοτώθηκε και ο Αυτοκράτορας Ουάλης, και στη συνέχεια ξεχύθηκαν στην ελληνική γη λεηλατώντας, σφάζοντας και αρπάζοντας.
Η γοτθική επιδρομή στην Ελλάδα θα κορυφωθεί στα χρόνια του Αλάριχου. Ο Βησιγότθος στρατάρχης και οι εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες του θα ισοπεδώσουν την Ελλάδα τη διετία 395-396, διαλύοντας πρώτα τις ρωμανικές δυνάμεις στις Θερμοπύλες τον Νοέμβριο του 395. Πέραν των λεηλασιών και των σφαγών σε βάρος του πληθυσμού, οι Βησιγότθοι θα καταστρέψουν εκατοντάδες αρχαιοελληνικά μνημεία, ανάμεσα σε αυτά τους ναούς της Δήμητρας στην Ελευσίνα και του Δία στην Ολυμπία, όπως υποστηρίζουν ο Ζώσιμος και ο Αμιαννός Μαρκελλίνος στις περιγραφές τους.
Πέραν της δεδομένης απειλής τόσο της Ανατολικής όσο και της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τους Γότθους (Βησιγότθοι στη Δύση, Οστρογότθοι στην Ανατολή), τους Γέπηδες, τους Αλαμανούς, τους Σουηβούς, τους Σάξονες, τους Φράγκους, τους Βανδάλους, γερμανική εμπλοκή υπήρχε σε κάθε απόπειρα εις βάρος του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Ακόμα και στην ορδή του Αττίλα, που θεωρείται η πρώτη μεγάλη απειλή της Ασίας ενάντια στην Ευρώπη μετά την έλευση του Χριστιανισμού, συμμετείχαν πλήθος γερμανικών φυλών, ενώ ο ίδιος ο υπασπιστής του αιμοδιψούς Ούννου, ο Ορέστης, ήταν Αλαμανός από τη Σιλεσία.
Ο ανθέλληνας Καρλομάγνος οραματιστής της Ενωμένης Ευρώπης
Από τον 5ο αιώνα εξελίσσεται η εισβολή των Φράγκων στο δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας. Οι Φράγκοι, που ευτύχησαν να έχουν προικισμένους ηγεμόνες σε σχέση με τα υπόλοιπα γερμανικά φύλα, επεκτείνονται σταδιακά τόσο προς την Ιταλία όσο και προς την Ανατολική Ευρώπη. Η σύγκρουση με την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθώς η Δυτική είναι απλώς σκιά του μεγαλείου της Ρώμης, είναι αναπόφευκτη. Ο Ιουστινιανός στέλνει τον στρατηγό Βελισάριο για να ανακαταλάβει τα ζωτικού ενδιαφέροντος για την Αυτοκρατορία λιμάνια της Βόρειας Ιταλίας από τους Φράγκους, κάτι που επιτυγχάνει ο ικανός στρατηγός. Επί Ιουστινιανού και υπό την αρχιστρατηγία του Βελισάριου, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διεξήγαγε νικηφόρους πολέμους με τους περισσότερους γερμανικούς λαούς (Οστρογότθοι, Βάνδαλοι, Φράγκοι), ανακτώντας σημαντικά εδάφη του δυτικού κομματιού της Αυτοκρατορίας.
Ο Κάρολος ο Α’ ή Καρλομάγνος (Charlemagne για τους Γάλλους, KarlderGroße για τους Γερμανούς), που μέσα από μια πολυετή υποκειμενική εξιστόρηση αναδείχθηκε στον πρώτο οραματιστή της Ενωμένης Ευρώπης, ήταν πολέμιος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του ελληνικού πολιτισμού. Καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του επιδόθηκε σε έναν σκληρό αγώνα κατά της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, θέλοντας με τον πλέον ψευδεπίγραφο τρόπο να παρουσιάσει τον ίδιο και τους Φράγκους του ως συνεχιστές της Ρώμης, με αποκορύφωμα τη στέψη του ως Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Πάπα Λέοντα τον Γ’. Αν και η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία «δεν ήταν ούτε Αγία ούτε Ρωμαϊκή ούτε Αυτοκρατορία», όπως χλεύαζε ο Βολταίρος τον 18ο αιώνα, εντούτοις η δυτική διανόηση, που επεξεργάστηκε την ιστορία της Ευρώπης κατά το δοκούν τα χρόνια που ο Ελληνισμός στέναζε υπόδουλος των αλλόθρησκων Οθωμανών, φρόντισε ώστε να αναδειχθεί σε προπάτορα της σημερινής Ενωμένης Ευρώπης. Και σε αυτό έβαλαν το χέρι και κυρίως τη δύναμή τους οι πρόγονοι των σημερινών Γερμανών.
Οι Σταυροφορίες και η άλωση της Κωνσταντινούπολης
Το αίσθημα κατωτερότητας, που κυριαρχούσε στον ψυχισμό των Γερμανών έναντι των Ελλήνων και μεταφραζόταν σε απίστευτο μίσος, μεταφέρεται από τους ίδιους σε διάφορες ιστορικές πηγές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο διάλογος που διημείφθη ανάμεσα στον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και στον επίσκοπο της Κρεμόνας Λιουτπράνδο. «Ο Νικηφόρος αρνήθηκε να μου δώσει την ευκαιρία να απαντήσω σε αυτόν και πρόσθεσε υβριστικά: “Σεις δεν είστε Ρωμηοί· είστε Λομβαρδοί!” Θέλησε να συνεχίσει και μου έκανε νεύμα να σιωπήσω, αλλά εγώ έχασα την υπομονή μου και έλαβα το λόγο: (...) “Εμείς –και με το ‘εμείς’ εννοώ εμάς τους Λομβαρδούς, τους Σάξονες, τους Λωρραινούς, τους Βαυαρούς, τους Σουηβούς, τους Βουργουνδίους– περιφρονούμε τους Ρωμηούς σε τέτοιο βαθμό ώστε όταν οργιζόμαστε με τους εχθρούς μας, μόνη η λέξη ‘Ρωμηέ’ είναι όλο εκείνο που έχουμε να εκστομίσουμε, διότι στη γλώσσα μας μόνη αυτή η κακή λέξη περιλαμβάνει όλη την κλίμακα της μικροπρέπειας, της ανανδρίας, της φιλαργυρίας, της παρακμής, της απιστίας και όλων των άλλων κακιών”».
Αν κάποιοι πιστεύουν ότι οι Σταυροφορίες των Δυτικών ήταν μια σειρά εκστρατειών στο όνομα της χριστιανικής πίστης για την ανάκτηση των Αγίων Τόπων από τους μουσουλμάνους πλανώνται οικτρά. Στις βλέψεις των άπληστων αυτοκρατόρων και αυτοκρατορίσκων της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης, που υποδαυλίζονταν από το κήρυγμα των προκαθήμενων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ήταν ο διαμελισμός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και το μοίρασμα του πλούτου της. Σχεδόν κάθε Σταυροφορία είχε πρώτο στόχο την Κωνσταντινούπολη και τη λαφυραγώγηση των περιοχών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Και σχεδόν όλοι οι επικεφαλής των σταυροφορικών εκστρατευτικών σωμάτων, από τον Κορράδο του Χοεστάουφεν, αυτοκράτορα της Γερμανίας, μέχρι τον Βαλδουίνο της Φλάνδρας, πρωτεργάτη της πρώτης άλωσης της Πόλης στην Δ’ Σταυροφορία το 1204, ήταν γερμανικής καταγωγής.
Για τη στάση των Γερμανών απέναντι στο «ελληνικό ζήτημα», την εποχή της εθνεγερσίας, δηλαδή, εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αρκεί μόνο η αναφορά του ονόματος του Γερμανού διπλωμάτη και καγκελάριου Κλέμενς Φον Μέττερνιχ. «Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες παλουκωμένοι πέρα από τα ανατολικά προάστια της Ευρώπης δεν είναι και μεγάλο ζήτημα» ήταν η φρικαλέα φράση του, σε μια αποστροφή του λόγου του προς τους συμμετέχοντες της Ιεράς Συμμαχίας για να καταπνίξουν την Ελληνική Επανάσταση. Ο ρόλος των Γερμανών και στις σύγχρονες τραγωδίες του Ελληνισμού είναι επίσης σημαντικός, όπως θα διαβάσετε και στις επόμενες σελίδες.
Οι ελληνογερμανικές συγκρούσεις σε διπλωματικό και πολεμικό επίπεδο είναι πολλές και, αν κρίνουμε από τη σημερινή κατάληξη των σχέσεων των δύο εθνών, μιάμιση χιλιετία ζηλοφθονίας, εχθρότητας και μίσους είναι μάλλον δύσκολο να σβήσει μέσα σε λίγες δεκαετίες επίπλαστης «συγγένειας» στο όνομα της Ενωμένης Ευρώπης.
Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 275 του περιοδικού Επίκαιρα.