ΜΑΛΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Μινωϊκό Ανάκτορο Μαλίων

Τρίτη, 29 Νοεμβρίου 2016

Το Μινωικό Ανάκτορο Στα Μάλια

Ο αρχαιολογικός χώρος των Μαλίων βρίσκεται περίπου 36 χλμ ανατολικά του Ηρακλείου. Οι ανασκαφές στην περιοχή άρχισαν το 1915 από τον αρχαιολόγο Ι. Χατζηδάκη και συνεχίστηκαν το 1922 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Μία από τις διαπιστώσεις ήταν ένα ανάκτορο το 1900 π.Χ. που καταστράφηκε δύο φορές, το 1700 και το 1450 π.Χ., όταν ένα νέο παλάτι χτίστηκε, που καλύπτει μια έκταση 12.000 τετραγωνικών μέτρων. Το ανάκτορο των Μαλίων ήταν το τρίτο σημαντικότερο παλάτι στην Κρήτη, δίπλα στα παλάτια της Κνωσού και της Φαιστού. Η γύρω πόλη ήταν ένα σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο, εκείνη τη περίοδο. Η δομή του παλατιού περιλαμβάνει αποθηκευτικούς χώρους , το βωμό, την αυλή, τον τελετουργικό θάλαμο, εργαστήρια κλπ., ενώ γύρω από αυτό υπάρχουν ίχνη αρχαίου οικισμού και νεκροταφεία της Ύστερης Ανακτορικής Περιόδου. Οι ανασκαφές στην περιοχή έφεραν στο φως μια σειρά από οικιακά σκεύη και εργαλεία, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου.

  


ΜΑΛΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
Συνοικία «Μ»

ΚΕΙΜΕΝΟ/ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

Το διάσημο ανά τον κόσμο χρυσό κόσμημα με τη Διπλή Μέλισσα, από τον Χρυσόλακο των Μαλίων.
(Βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου).

Οι αρχαιολόγοι εκφράζουν την έκπληξή τους γι' αυτή τη συνοικία στα Μάλια, που έχει τις ρίζες της στην Παλαιοανακτορική εποχή και οι κάτοικοί της ζούσαν στη χλιδή και στην καλοπέραση, όπως πιστοποιούν τα ευρήματα που έρχονται στο φως από την ανασκαφή. Συνοικία «Μ» τη βάφτισαν οι αρχαιολόγοι, που αποφαίνονται ότι οι Μινωίτες που την κατοικούσαν πριν από 4.000 χρόνια είχαν μια εξαιρετική ποιότητα ζωής, μελετώντας μια από τις πιο παλιές γειτονιές της πόλης στα Μάλια, δίπλα στο Ανάκτορο.

Το Κεντρικό κλιμακοστάσιο του ανακτόρου στα Μάλια.

ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ
Η «Συνοικία Μ» είναι ένα κτιριακό συγκρότημα βορειοδυτικά του παλατιού και είναι αυτή που έχει δώσει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή των ανθρώπων που την κατοικούσαν γύρω στο 2000 π.Χ.
Ο καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Κλερμόν Φεράν, κ. Ζαν-Κλοντ Πουρσά λέει για τους κατοίκους αυτής της «Συνοικίας Μ», ότι έκαναν καλή και πλούσια ζωή, διοργάνωναν εορταστικά δείπνα και θρησκευτικές τελετές, έφτιαχναν και χρησιμοποιούσαν εξαιρετικά υφάσματα, ενώ από τα στοιχεία που φέρνει στο φως η αρχαιολογική ανασκαφή βγαίνει το συμπέρασμα ότι αυτοί οι άνθρωποι «διακρίνονταν για επιδεικτική κατανάλωση προϊόντων», όπως είναι η ακριβής διατύπωση του ανασκαφέα αρχαιολόγου.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Μαλίων βρίσκεται 36 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, πάνω στο βόρειο οδικό άξονα της Κρήτης από το Ηράκλειο προς τον Αγιο Νικόλαο, στο σύνορο του Νομού Ηρακλείου, με το Νομό Λασιθίου.
Τα Μάλια είναι το τρίτο σε μέγεθος μινωικό Ανάκτορο, μετά από το Ανάκτορο της Κνωσού και το Ανάκτορο της Φαιστού, ενώ έχει βρεθεί ακόμη ένα, πιο ανατολικά, στη Ζάκρο.

Ενας μεγάλος αποθηκευτικός πίθος με πλαστικές παραστάσεις αστεριών σε πολλά σημεία του.

Το Ανάκτορο και η πόλη εκτείνονται σε μια κοιλάδα, που απολήγει σε μια μεγάλη αμμουδιά και βλέπει τη θάλασσα του Βορρά. Στο Νότο ορθώνεται ο όγκος του όρους Δίκτη, βουνό Ιερό για τους Μινωίτες. Θέση εξόχως σημαντική, πάνω στους δυο δρόμους που οδηγούν από την Κνωσό στην Ανατολική Κρήτη, τον χερσαίο και τον θαλασσινό.
Η μυθολογία αποδίδει το Ανάκτορο των Μαλίων στον αδελφό του Μίνωα, τον Σαρπηδόνα. Η αρχαιολογική ανασκαφή ωστόσο, παραδέχεται ότι πριν από το 1900 π.Χ. οπότε και οικοδομείται το πρώτο Ανάκτορο, υπάρχει εδώ ένας οικισμός, που μετατρέπεται σε πόλη, ανακτορικό κέντρο. Η «Συνοικία Μ» ανήκει σε αυτό τον παλιό ιστό του πρωταρχικού οικισμού στα Μάλια.
Το 1700 π.Χ. καταστρέφεται το πρώτο Ανάκτορο και γύρω στα 1650 π.Χ. οικοδομείται στη θέση του ένα ίδιο με το πρώτο, που και αυτό θα καταστραφεί οριστικά γύρω στα 1450 π.Χ.
Τα ερείπια πάνω στα οποία ξεναγείται σήμερα ο επισκέπτης ανήκουν στο δεύτερο ανάκτορο, που όπως όλα τα Μινωικά παλάτια είχε οργανώσει τη ζωή του γύρω από την Κεντρική Αυλή, με τις δυο κύριες Πύλες του παλατιού να ορίζονται απολύτως στο Βορρά και στο Νότο αυτής της αυλής, με το μνημειακό ύφος.
Στη βόρεια πύλη οδηγεί ένας πλακοστρωμένος «Πομπικός Δρόμος». Το κέντρο μεγάλης Αυλής ορίζεται από ένα βωμό και απέναντί του, στη δυτική πλευρά, ορθώνεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο.

Ο «Κέρνος», μια Τράπεζα Προσφορών (αντίγραφο) με πολλές κοιλότητες στις οποίες απέθεταν οι πιστοί τις προσφορές τους. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της Κεντρικής Αυλής του Ανακτόρου. (Το αυθεντικό εύρημα όμως βρίσκεται στο Μουσείο του Ηρακλείου).

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Η «Συνοικία Μ» και τα ευρήματα που φέρνει στο φως η ανασκαφή της, που συνεχίζεται, φωτίζουν πτυχές από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που κατοικούσαν σε αυτή την πόλη.
Η ποιότητα ζωής των κατοίκων της πιστοποιείται και από παλιότερα ευρήματα, όπως είναι τα εξαιρετικής τέχνης κοσμήματα που προέρχονται από τον «Χρυσόλακο των Μαλίων», όπως τον ονόμασαν οι αρχαιολόγοι. Είναι ένας ταφικός χώρος, βόρεια από το Ανάκτορο, κοντά στη θάλασσα. Η «Διπλή Μέλισσα» είναι ένα από τα διάσημα σε όλο τον κόσμο Μινωϊκά κοσμήματα, που προέρχονται από αυτό τον ταφικό χώρο. Ένα τολμηρό στη σύλληψή του κόσμημα, που παριστάνει δυο μέλισσες να έχουν ανάμεσα στα πόδια τους μια στρογγυλή κερήθρα (μελόπιτα), όμοια με αυτές που συνήθιζαν να αφιερώνουν στις τράπεζες προσφορών για τη θεότητα.

Η «καρδιά» του Ανακτόρου στα Μάλια ήταν αυτή η Κεντρική Αυλή, που τη βλέπουμε από τη Νότια είσοδό της

Η τέλεια απόδοση των μελισσών είναι απόλυτα φυσιοκρατική, ενώ το κόσμημα στο σύνολό του φαίνεται να έχει ένα συμβολισμό, που έχει τον πυρήνα του στη ζωή των μελισσών. Η λατρεία στη Μινωική Κρήτη είναι φυσιοκρατική και έχει να κάνει με την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, όπως προκύπτει τουλάχιστον από πολλές παραστάσεις που έχουν διασωθεί.
Η περιοχή της «Συνοικίας Μ», που δεν είναι ακόμη επισκέψιμη, εκτείνεται βορειοδυτικά από το χώρο του Ανακτόρου και καταλαμβάνει μια έκταση 3.000 τετραγωνικών μέτρων.
Σε αυτό το κτιριακό συγκρότημα εντοπίστηκαν ανασκαφικά τελετουργικοί χώροι, διάφορα εργαστήρια και αποθήκες. Η «Συνοικία Μ» είναι το πιο σπουδαίο κομμάτι της πόλης των παλαιοανακτορικών χρόνων, που διασώζεται στα Μάλια, από την εποχή των πρώτων Ανακτόρων.
Η φράση του Γάλλου Αρχαιολόγου, Ζαν-Κλοντ Πουρσά, ότι οι Μινωίτες στα Μάλια «διακρίνονταν για επιδεικτική κατανάλωση προϊόντων» δίνει ένα μέτρο για τη ζωή σ' αυτή τη συνοικία της πόλης. Είναι μια φράση που αποδίδει στους Μινωίτες που την κατοικούν, συνήθειες όμοιες με εκείνες που συναντάμε στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες, με υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Οι αποθήκες στη δεξιά πλευρά της Κεντρικής Αυλής.

Η «Συνοικία Μ», στην οποία δεν έχουν ακόμη πρόσβαση οι επισκέπτες, είναι το μεγαλύτερο κτιριακό συγκρότημα της Παλαιοανακτορικής Περιόδου, που έχει βρεθεί στην Κρήτη και σύμφωνα πάντοτε με τις εκτιμήσεις του Γάλλου αρχαιολόγου, βρίσκεται σε εξαιρετική διατήρηση, ενώ ο χαρακτήρας των κτιρίων της παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Δυο από αυτά τα κτίρια έχουν «ασυνήθιστα μεγάλο μέγεθος». Το ένα είναι 840 τετραγωνικά μέτρα και το άλλο 540 τ.μ. Τα δυο αυτά κτίρια, ενώ ήταν ανεξάρτητα στην αρχή, κάποια στιγμή ενώθηκαν.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ευρήματα που προέρχονται από αυτά: Κείμενα σε ιερογλυφική Γραφή, αλλά και σημαντικός αριθμός από πήλινα και λίθινα αγγεία, υφαντικά βάρη, πήλινα λυχνάρια, όπλα και μεταλλικά εργαλεία.

Ο Πομπικός Δρόμος με την χαρακτηριστική πλακόστρωση, καταλήγει στη Βόρεια είσοδο του Ανακτόρου.

Ενδιαφέρον προκαλούν όμως στα δυο αυτά κτίρια και ορισμένα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία, που φαίνεται ότι εμφανίζονται πρώτη φορά εδώ. Τέτοια στοιχεία είναι τα «Πολύθυρα», ο φωταγωγός και η Δεξαμενή Καθαρμών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμη και το στοιχείο ότι αυτά τα δυο κτίρια περιβάλλονται από άλλα μικρότερα κτίσματα που οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι είναι κατοικίες τεχνιτών και αποθήκες.
Η χρήση των δυο κτιρίων φαίνεται να προβληματίζει τους αρχαιολόγους-ανασκαφείς και ο κύριος Ζαν-Κλοντ Πουρσά επικαλείται τα «έγγραφα» (κείμενα) που βρέθηκαν στα κτίρια αυτά, για να πει: «Τα διοικητικά 'έγγραφα' που βρέθηκαν στα δύο κτίρια, τα στοιχεία για την παραγωγή λατρευτικών αντικειμένων, οι περιοχές λατρείας και τα ελεγχόμενα εργαστήρια υποδεικνύουν έναν κοινωνικό ή πολιτικό ρόλο ευρύτερο από αυτόν που θα αντιστοιχούσε σε μεγάλη ιδιωτική οικία».
Ο ίδιος αρχαιολόγος καταλήγει στο συμπέρασμα: «το πιθανότερο είναι ότι τα δυο κτίρια συναποτελούν ενιαίο κτιριακό συγκρότημα υψηλής τάξεως, όπως φαίνεται από την αρχιτεκτονική τους διάταξη καθώς και από μερικές εμφανείς σχέσεις τους και ομοιότητες».

Η Βόρεια είσοδος του Ανακτόρου.

Οι ανασκαφές στα Μάλια άρχισαν το 1915 από τον αρχαιολόγο Ι. Χατζηδάκη και από το 1921 ανέλαβε να τις συνεχίσει η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, που εξακολουθεί να έχει την ευθύνη τους.